M?t b?c tranh "món ?n Trung Qu?c ?ang mang ??n m?t th?m h?a cho th? gi?i" g?n ?ay ??t nhiên bùng phát thành màu ??, m?t l?n n?a làm d?y lên m?i lo ng?i c?a ng??i dan v? ? nhi?m nh?a. M?c dù t?i kh?ng ??ng tình v?i m?t s? quan ?i?m trong bài vi?t này, nh?ng th?c tr?ng ? nhi?m nh?a kh?ng mong mu?n ???c m? t? trong ph?n là r?t ?áng ?? suy ng?m. Nó ?? c?p ??n các h?t nh?a, là các vi nh?a ???c ?? c?p trong bài vi?t này.

Thu?t ng? vi nh?a th??ng xuyên ???c xu?t hi?n trên các ph??ng ti?n truy?n th?ng trong nh?ng n?m g?n ?ay và d?n thu hút s? quan tam c?a m?i thành ph?n trong x? h?i, tuy nhiên nhi?u ng??i v?n còn bi?t r?t ít v? nó. V?y microplastic là gì? Tho?t nhìn, nó có th? ???c cho là m?t phan lo?i nh?a ?ng d?ng. Khái ni?m này ch? y?u xu?t phát t? nghiên c?u m?i tr??ng sinh thái bi?n. Nó ph?i b?t ??u vào n?m 2004 khi các nhà khoa h?c Anh c?ng b? m?t bài báo v? các m?nh v?n nh?a trong n??c bi?n và tr?m tích trên t?p chí Khoa h?c, l?n ??u tiên ?? xu?t khái ni?m v? vi nh?a. K? t? ?ó, nhi?u nhà nghiên c?u ?? ??u t? vào nghiên c?u vi nh?a, và c?ng b? nhi?u k?t qu? phù h?p, khi?n ? nhi?m vi nh?a gay ???c s? chú y trên toàn c?u.

N?m 2014, t?i H?i ngh? M?i tr??ng l?n th? nh?t c?a Liên h?p qu?c, ? nhi?m ch?t th?i nh?a bi?n ?? ???c li?t kê là m?t trong “M??i v?n ?? m?i tr??ng c?p bách hàng ??u”, và ??c bi?t chú y ??n vi nh?a. T?i H?i ngh? M?i tr??ng Liên h?p qu?c l?n th? hai n?m 2015, ? nhi?m vi nh?a ???c x?p vào danh sách v?n ?? khoa h?c l?n th? hai trong l?nh v?c nghiên c?u khoa h?c sinh thái và m?i tr??ng và tr? thành m?t v?n ?? m?i tr??ng toàn c?u l?n cùng v?i bi?n ??i khí h?u toàn c?u và suy gi?m t?ng ?z?n. Có th? th?y, tình tr?ng ? nhi?m vi nh?a ?ang di?n ra tr?m tr?ng.

Hi?n t?i, kh?ng có ??nh ngh?a chính xác v? vi nh?a trong h?c thu?t, nh?ng ng??i ta th??ng coi s?i nh?a, h?t ho?c màng có kích th??c h?t nh? h?n 5 mm là vi nh?a. Nhi?u vi nh?a có th? ??t t?i kích th??c micromet ho?c th?m chí nanomet mà m?t th??ng kh?ng nhìn th?y ???c. Do ?ó, nó c?ng ???c so sánh tr?c quan v?i “PM2.5” trong ??i d??ng.

Nhi?u lo?i vi nh?a khác nhau (t? báo cáo: 95% c?a Fulmars ? Bi?n B?c có nh?a trong d? dày c?a h?)

V?y microplastic ??n t? ?au?

Theo ngu?n tin, vi nh?a có th? ???c chia thành hai lo?i chính là vi nh?a s? c?p và vi nh?a th? c?p. Vi nh?a nguyên sinh là các s?n ph?m c?ng nghi?p d?ng h?t nh?a ???c th?i ra m?i tr??ng bi?n qua s?ng ngòi, nhà máy x? ly n??c th?i, ... nh? h?t vi nh?a có trong m? ph?m, kem ?ánh r?ng, s?a r?a m?t, ... ho?c h?t nh?a và h?t nh?a làm nguyên li?u c?ng nghi?p. v?t li?u.

N?u b?n chú y ??n danh sách m? ph?m ho?c ?? v? sinh, có ch?a polyethylene, polyethylene oxy hóa(chǎn), polyethylene terephthalate và các thành ph?n khác, nó ???c thêm vi nh?a, còn ???c g?i là microbeads trong ngành c?ng nghi?p hóa(chǎn) ch?t Nh?t B?n. Ch? m?t h?n h?p t?y t? bào ch?t trên m?t ?? ch?a h?n 300.000 h?t. Máy gi?t c?ng có th? t?o ra m?t l??ng ?áng k? s?i vi nh?a khi gi?t. Ng??i ta ??c tính r?ng ??i v?i m?i lo?i v?i t?ng h?p, 1900 s?i vi nh?a có th? ???c cung c?p. Các vi s?i này r?t khó l?c và phan tách, và h?n m?t n?a trong s? chúng s? tránh ???c h? th?ng x? ly n??c th?i và ?i vào s?ng. ??i d??ng. Phun s?n và mài mòn l?p xe ? t? c?ng t?o ra m?t l??ng ?áng k? các h?t vi nh?a.

Vi nh?a th? c?p là các h?t nh?a ???c phan chia và gi?m kích th??c b?i ch?t th?i nh?a khá l?n th?ng qua các quá trình v?t ly, hóa(chǎn) h?c và sinh h?c, bao g?m các m?nh v?n nh?a bi?n, du l?ch bi?n, ngh? cá bi?n và các ho?t ??ng h?i quan nh? v?n t?i bi?n và dàn khoan ngoài kh?i.

Máy gi?t x? s?i nh?a ra kh?i n??c th?i (?nh theo Guardian c?a Anh)

Vi nh?a ?ang ?n mòn m?i tr??ng sinh thái trái ??t c?a chúng ta v?i t?c ?? c?c nhanh.

K? t? khi Becker phát minh ra nh?a phenolic vào n?m 1907, vi?c s? d?ng nh?a ?? có h?n m?t tr?m n?m. Nh?a ?? mang l?i nhi?u ti?n ích cho cu?c s?ng c?a con ng??i, nh?ng chúng c?ng gay ra nh?ng v?n ?? nghiêm tr?ng v? m?i tr??ng do khó x? ly. M?t l??ng ?áng k? nh?a ph? th?i trên ??t li?n gay ? nhi?m núi và s?ng, d?n ??n “? nhi?m tr?ng” và ??i d??ng c?ng là n?i b? ?nh h??ng n?ng n? nh?t b?i ? nhi?m nh?a. Theo th?ng kê, h?n 8 tri?u t?n nh?a b? b? xu?ng bi?n m?i n?m, chi?m 80% rác bi?n, ?e d?a nghiêm tr?ng ??n h? sinh thái bi?n. Nh?ng ch?t th?i nh?a này s? t?o thành nhi?u h?t vi nh?a theo th?i gian. Theo Marcus Eriksen c?a Vi?n Five Gyres vào n?m 2014, có ít nh?t 5,25 nghìn t? m?nh nh?a trong ??i d??ng toàn c?u, có th? n?ng kho?ng 269.000 t?n.

Vi nh?a th??ng ???c tìm th?y trong n??c bi?n b? m?t, ?áy bi?n, tr?m tích và b?i bi?n, và th?m chí trong các s?ng b?ng ? c?c xa nh?t và tr?m tích bi?n sau. Giáo s? Takada Hideo và nh?ng ng??i khác t? ??i h?c N?ng nghi?p và C?ng ngh? Tokyo ? Nh?t B?n phát hi?n ra r?ng n?ng ?? vi nh?a trong tr?m tích c?a V?nh Tokyo cao h?n nhi?u so v?i trong n??c bi?n. Hi?n t?i, ngo?i tr? s? phan b? ven bi?n r?ng l?n c?a các ??i d??ng ? B?c và Nam Thái Bình D??ng, B?c ??i Tay D??ng và ?n ?? D??ng, d?u v?t c?a vi nh?a ???c tìm th?y ? Nam C?c và B?c C?c. M?t bài báo ?? ???c xu?t b?n trên t?p chí khoa h?c “T??ng lai c?a Trái ??t”, cho th?y có t?i 240 h?t vi nh?a trên m?i mét kh?i b?ng bi?n B?c C?c. Có th? nói vi nh?a ?? lan r?ng kh?p toàn b? h? th?ng bi?n.

Vi nh?a có th? khu?ch tán trong ??i d??ng cùng v?i các dòng h?i l?u, làm thay ??i m?i tr??ng sinh thái c?a b?i bi?n, xam nh?p vào chu?i th?c ?n ? bi?n, gay h?i cho sinh v?t bi?n. B?i vì vi nh?a r?t nh? và th?m chí gay ?au ??n khi nhìn th?y b?ng m?t th??ng, chúng ???c ?n b?i các sinh v?t ?áy và ??ng v?t phù du trong ??i d??ng. Sau ?ó, cá l?n ?n cá bé, cá nh? ?n t?m, và khi l?p chu?i th?c ?n tr?i qua, cu?i cùng nó s? ?i vào chu?i th?c ?n c?a con ng??i. Theo d? li?u t? Ngan hàng Liên hi?p Chau Phi, h?n 250 d?u v?t c?a các s?n ph?m nh?a ???c tìm th?y trong h? tiêu hóa(chǎn) c?a các sinh v?t bi?n. M?t cu?c kh?o sát c?a Vi?n nghiên c?u vùng duyên h?i Yên ?ài thu?c Vi?n Khoa h?c Trung Qu?c c?ng cho th?y vi nh?a ???c tìm th?y ? 90% trong s? h?n 20 m?u cá th?ng th??ng có giá tr? kinh t? cao. Nghiên c?u g?n ?ay xác nh?n r?ng ngay c? ? ?? sau d??i ?áy bi?n 1.800 mét, các sinh v?t bi?n ?ang nh?n chìm vi nh?a, cho th?y tác ??ng tàn phá c?a vi nh?a ??i v?i m?i tr??ng toàn c?u v??t xa s?c t??ng t??ng.

Kh?ng ch? ??i d??ng mà các vi nh?a trên ??t li?n c?ng ?? ?i vào chu?i th?c ?n. Vào tháng 4 n?m nay, nhà khoa h?c ng??i Mexico Esperanza Huerta ?? phát hi?n ra vi nh?a trong ??t, trong c? th? gián, trong phan gà mái và trong d? dày. Nó có th? b?t ngu?n t? s? phan h?y nh?a ph? th?i ???c ??t. L?n ??u tiên ng??i ta xác nh?n r?ng vi nh?a ?? xam nh?p vào chu?i th?c ?n trên c?n. M?i ?ay, m?t c? quan c?a M? ?? ti?n hành h?n 150 cu?c ki?m tra n??c máy trên các thành ph? trên th? gi?i. K?t qu? cho th?y 83% n??c máy có ch?a vi nh?a, ch?ng t? ngu?n n??c trên c?n c?ng b? ?nh h??ng b?i vi nh?a. Ng??i ta c?ng ?? báo cáo trong và ngoài n??c r?ng vi nh?a ?? ???c phát hi?n trong các s?n ph?m nh? mu?i, mu?i bi?n, bia và m?t ong. Có l? s? ? nhi?m c?a vi nh?a là ph? bi?n.

Kh?ng ch? gay ? nhi?m m?i tr??ng, vi nh?a còn nguy h?i h?n v? an toàn sinh h?c.

M?t ph?n vi nh?a có ngu?n g?c t? các s?n ph?m nh?a, có th? th?i ra các ch?t ??c h?i và gay h?i tr?c ti?p ??n m?i tr??ng bi?n. B? m?t vi nh?a c?ng nh?n ?? h?p th? các kim lo?i n?ng và các ch?t ? nhi?m h?u c? khó phan h?y trong ??i d??ng, ch?ng h?n nh? thu?c tr? sau, ch?t ch?ng cháy, polychlorinated biphenyls, v.v., nh?ng ch?t gay nguy hi?m hóa(chǎn) h?c ??i v?i m?i tr??ng sinh thái theo dòng h?i l?u. Vi nh?a nhanh chóng b? các sinh v?t bi?n nu?t ch?ng và tích t? trong các th?c v?t th?y sinh, gay nguy hi?m cho sinh v?t bi?n. Các nghiên c?u khoa h?c ?? xác nh?n r?ng ? nhi?m vi nh?a trong ??i d??ng có m?c ?? ?nh h??ng khác nhau ??n s? sinh tr??ng, phát tri?n và kh? n?ng thoát kh?i thiên ??ch và sinh s?n. Ngoài ra, vi h?t nh? ch?t mang có th? mang theo các loài ngo?i lai và các m?m b?nh ti?m ?n gay nguy hi?m cho s? ?n ??nh c?a các h? sinh thái bi?n.

?i?u ?áng lo ng?i h?n n?a là vi nh?a s? ?i qua chu?i th?c ?n ? bi?n, và cu?i cùng xam nh?p vào chu?i th?c ?n c?a con ng??i, gay ra m?i ?e d?a ??i v?i s?c kh?e và s? an toàn c?a con ng??i. M?c dù tác h?i chính xác c?a vi nh?a ??i v?i s?c kh?e con ng??i v?n ch?a ???c xác nh?n, t??ng t? nh? PM2.5, kh?ng lo?i tr? kh? n?ng các h?t vi nh?a có kích th??c siêu nh? và nano có th? xam nh?p vào h? tu?n hoàn c?a con ng??i. N?u h?p th? vi nh?a lau dài c?ng có th? d?n ??n m?t s? S? tích t? các ch?t hóa(chǎn) h?c trong c? th? con ng??i kh?ng có l?i cho s?c kh?e con ng??i. T?t nhiên, ?ay ch? là suy ?oán r?ng tác ??ng c?a vi nh?a ??i v?i sinh thái và s?c kh?e con ng??i c?n ???c nghiên c?u thêm.

??i m?t v?i s? gia t?ng c?a vi nh?a trong ??i d??ng, làm th? nào ?? t?ng c??ng giám sát và ng?n ch?n, th? gi?i ?ang tích c?c vào cu?c.

Nh? ?? ?? c?p tr??c ?ó, Liên h?p qu?c ?? r?t chú y ??n ch?t th?i nh?a và ?? chú y ??n vi nh?a t? n?m 2014. Vào tháng 5 n?m 2016, UNEP ?? c?ng b? m?t báo cáo ?ánh giá toàn c?u v? ? nhi?m vi nh?a bi?n và kêu g?i các n??c ven bi?n t?ng c??ng nghiên c?u khoa h?c. và phát tri?n vi nh?a bi?n càng s?m càng t?t. Vào tháng 6 n?m 2017, H?i ngh? ??i d??ng Liên h?p qu?c l?n th? nh?t ?? th?ng qua tài li?u “??i d??ng c?a chúng ta, T??ng lai c?a chúng ta: Kêu g?i Hành ??ng”, kêu g?i các qu?c gia gi?m vi?c s? d?ng ch?t d?o, ng?n ng?a và gi?m thi?u ?áng k? các lo?i ? nhi?m bi?n khác nhau nh? ch?t d?o và vi nh?a.

H?t nh?a vi sinh ???c s? d?ng r?ng r?i trong các s?n ph?m hóa(chǎn) ch?t hàng ngày và c?ng là m?t ngu?n vi nh?a thi?t y?u. Hi?n t?i, các qu?c gia ?? ban hành l?nh c?m s? d?ng microbeads trong m? ph?m. Qu?c gia ??u tiên th?c hi?n quy ??nh c?m microbeads trong m? ph?m là Hoa K?. Vào tháng 12 n?m 2015, Obama ?? ky “??o lu?t Kh?ng có Pearl Waters”, trong ?ó quy ??nh r?ng t? ngày 1 tháng 7 n?m 2017, t?t c? các nhà s?n xu?t kh?ng ???c s?n xu?t b?t k? m? ph?m nào có ch?a h?t vi nh?a. C?m gi?i thi?u các s?n ph?m nh? v?y vào ngày 1 tháng 7 n?m 2018. Canada, New Zealand và Hàn Qu?c c?ng ?? ??a ra l?nh c?m t??ng t?.

T?i chau ?u, vào tháng 12 n?m 2014, áo, B?, Luxembourg, Hà Lan và Th?y ?i?n ?? ra tuyên b? chung kêu g?i c?m s? d?ng vi nh?a trong các s?n ph?m ch?m sóc cá nhan. Vào ngày 21 tháng 10 n?m 2015, Hi?p h?i M? ph?m và Ch?m sóc Cá nhan Chau ?u (Cosmetics Europe) ?? khuy?n ngh? r?ng các h?t nh?a ???c thêm vào m? ph?m r?a s?ch và các s?n ph?m ch?m sóc cá nhan ?? chà và làm s?ch vào n?m 2020. Vào ngày 23 tháng 6 n?m nay, ?y ban Chau ?u ?? ban hành các tiêu chu?n s?a ??i cho sáu nhóm s?n ph?m ch?t t?y r?a trong EU Ecolabel, và t?t c? các ch?t t?y r?a ???c trao nh?n EU Ecolabel s? kh?ng ch?a h?t nh?a. Ngoài ra còn có m?t s? d? lu?t liên quan ? các n??c EU. Vào tháng 9 n?m nay, V??ng qu?c Anh ?? ban hành d? th?o lu?t v? vi?c c?m vi nh?a trong m? ph?m và các s?n ph?m khác. Vào n?m 2018, vi?c s? d?ng microbeads b?ng nh?a trong các s?n ph?m b?o v? s? b? c?m hoàn toàn.

Là m?t nhà s?n xu?t m? ph?m, nh?ng g? kh?ng l? v? hóa(chǎn) ch?t hàng ngày trên th? gi?i nh? Johnson & Johnson, Procter & Gamble, Unilever và Estee Lauder ??u cho bi?t r?ng h? s? lo?i b? vi h?t nh?a trong các s?n ph?m ch?m sóc cá nhan. Ngo?i tr? Unilever, các ??c tính khác v?n m?t t? m?t ??n hai n?m. Ngoài vi?c h?n ch? microbeads trong l?nh v?c m? ph?m, th? hai, nó ?ang tích c?c thúc ??y vi?c s? d?ng nh?a phan h?y sinh h?c ?? gi?m ? nhi?m nh?a. ??i v?i các sáng ki?n l?n khác ?? h?n ch? vi nh?a t? ngu?n, có v? nh? kh?ng có nhi?u.

Trung Qu?c là nhà s?n xu?t và tiêu th? nh?a l?n nh?t th? gi?i, và ? nhi?m vi nh?a gay ra m?i ?e d?a nghiêm tr?ng ??i v?i h? sinh thái bi?n c?a Trung Qu?c. Tuy nhiên, các nghiên c?u trong n??c có liên quan b?t ??u mu?n và c?ng ngh? giám sát thích h?p v?n ch?a hoàn h?o. Hi?n t?i, c?ng chúng ch?a bi?t ??y ?? v? vi nh?a và ch?a hi?u ??y ?? v? các m?i nguy c?a nó. Tuy nhiên, chính ph? Trung Qu?c ?? chú y ??n ? nhi?m vi nh?a và ??a ra m?t hành ??ng. K? t? n?m 2007, Trung Qu?c ?? b?t ??u giám sát ??nh k? các m?nh v?n trên bi?n, bao g?m c? rác th?i nh?a. K? t? n?m 2016, Trung Qu?c ?? b?t ??u giám sát vi nh?a ? các vùng bi?n ngoài kh?i. L?n ??u tiên trong n?m nay, vi?c giám sát vi nh?a ???c th?c hi?n ? B?c C?c và ??ng Thái Bình D??ng.

D? án nghiên c?u và phát tri?n qu?c gia quan tr?ng “Nghiên c?u c?ng ngh? giám sát vi nh?a bi?n và ?ánh giá tác ??ng m?i tr??ng sinh thái” c?ng ?? b?t ??u nghiên c?u liên quan, v?i v?n ??u t? 16 tri?u nhan dan t?. G?n ?ay, “Trung tam Nghiên c?u Ch?t th?i Bi?n và Vi nh?a” ???c thành l?p t?i Trung tam Quan tr?c M?i tr??ng Bi?n Qu?c gia ?? nghiên c?u c?ng ngh?, ph??ng pháp và các bi?n pháp qu?n ly liên quan ??n ch?t th?i bi?n và giám sát vi nh?a. Các chuyên gia Trung Qu?c ?? nhi?u l?n kêu g?i nhà n??c ban hành lu?t và quy ??nh liên quan càng s?m càng t?t, ??ng th?i nghiêm c?m r? ràng vi?c b? sung vi h?t vào các s?n ph?m hóa(chǎn) ch?t hàng ngày. T?t nhiên, so v?i m?c ?? ph?c t?p và m?c ?? nghiêm tr?ng c?a v?n ?? ? nhi?m vi nh?a, c?ng vi?c trên v?n còn kém xa. V?n c?n t?ng c??ng ?? và có thêm các bi?n pháp x? ly.

Vi nh?a, nh? m?t ngu?n ? nhi?m m?i n?i trong ??i d??ng và th?m chí là m?i tr??ng toàn c?u, là kh?ng ?áng k? và th?m chí là v? giá. Tuy nhiên, h? ?? v? tình làm thay ??i vùng bi?n và c? m?i tr??ng sinh thái toàn c?u, gay tác h?i l?n ??n m?i tr??ng và ?nh h??ng ??n s? an toàn c?a sinh v?t. S? ?a d?ng cu?i cùng ??t ra m?t m?i ?e d?a ?áng k? ??i v?i s?c kh?e con ng??i. ?? ??n lúc ph?i ??i m?t v?i hi?m h?a t? vi nh?a! Ng??i ta c?ng hy v?ng r?ng t?t c? các thành ph?n c?a c?ng ??ng s? làm vi?c cùng nhau ?? gi?m thi?u rác th?i nh?a, h?n ch? s? lay lan c?a vi nh?a và duy trì cu?c s?ng bi?n bao g?m c? nh?ng ng?i nhà xinh ??p c?a chính con ng??i.